گاهی اوقات وقتی ما انسان ها خوب به اعمال روزمره خود می‌نگریم، در می‌یابیم که برخی کارها هستند که ناخودآگاه و یا به صورت ساده و روان آن ها را در مقاطعی خاص انجام می‌دهیم. اما گاهی دوست داریم که آن ها را امتداد بخشیم و یا آن که اثرات آن ها را با خویش همیشه همراه کنیم. سرسپردگی و اطاعت پروردگار مهربانمان یکی از این کارهاست که چه بسا در دوران زندگی ما، با نوسانات مختلفی روبرو می‌شود. این سرسپردگی، در ماه رمضان رنگ و بویی دیگر دارد. اما تداوم آن و گسترش آثار و برکاتش در تمامی طول مدت زندگی، شاید برای برخی از ما در حد یک آرزو و یا رویایی دور از دسترس باشد. ولی واقعا چگونه می‌توان این سرسپردگی و پرستش را تداوم بخشید؟

اصولا کارهایی را که ما انسان ها با تعقل و تفکر خویش، نظام منطقی و مفهوم واقعی آنان را جستجو می‌کنیم و آگاهانه آن ها را انجام می‌دهیم، اعمالی پایدارتر و مداوم تر خواهند بود. لذا چه بسا اگر مقداری حقیقت و مفهوم اصلی بندگی و پرستش را بیشتر بکاویم، بتوانیم کلید طلایی تداوم این سرسپردگی را بیابیم. واقعا سرسپردگی و پرستش الهی یعنی چه؟!

شناخت خدای یگانه به عنوان کاملترین ذات با کاملترین صفات، منزه از هرگونه نقص و کاستی و شناخت رابطه او با جهان که آفریننده و نگهدار‏ است، عکس العملی در ما ایجاد می‏کند که‏ از آن به پرستش و بندگی تعبیر می‏شود.شناخت خداوند به عنوان یگانه مبدأ هستی و یگانه صاحب همه چیز، ایجاب می‏کند که هیچ مخلوقی را در مقام پرستش، شریک او نسازیم، لذاقرآن کریم تأکید و اصرار زیاد دارد بر این که عبادت و پرستش باید مخصوص خدا باشد و هیچ‏ گناهی مانند شرک به خدا نیست. اکنون ببینیم پرستش یا عبادت که مخصوص خداست و انسان نباید این‏ رابطه را جز با خداوند با هیچ موجود دیگر برقرار کند، چیست و چگونه‏ رابطه‏ای است؟

بعضی از اعمال انسان، خالی از منظور خاص است و به عنوان علامت یک چیز دیگر صورت نمی‏گیرد، بلکه صرفا به خاطر اثر طبیعی خودش صورت‏ می‏پذیرد. مثلا یک کشاورز از آن جهت یک سلسله کارهای مربوط به کشاورزی‏ را انجام می‏دهد که اثر طبیعی آن کارها را برداشت کند. بنابر این، کشاورز کارهای کشاورزی را به عنوان سمبل و به عنوان ابراز یک سلسله مقصودها و احساسها انجام نمی‏دهد.همچنین ما که از منزل به طرف دانشگاه حرکت‏ می‏کنیم، از حرکت خود جز رسیدن به دانشگاه نظری نداریم. نمی‏خواهیم با این‏ کار خود، یک منظور دیگر را ابراز کرده باشیم.

ولی برخی از کارها را به عنوان علامت یک سلسله مقصودها و ابراز نوعی‏ احساسات انجام می‏دهیم، مانند اینکه به علامت تصدیق سر خود را رو به‏ پایین می‏آوریم و به علامت فروتنی، دم در می‏نشینیم و به علامت تعظیم و تکریم شخصی دیگر، بر می‌خیزیم و ...

بیشترین کارهای انسان از نوع اول است و کمترین آن از نوع دوم، ولی به‏ هر حال قسمتی از کارهای انسان از این نوع است که او برای ابراز مقصودی‏ خاص و نشان دادن احساسی درونی، کاری را انجام می‌دهد.

اکنون که این دو مقدمه دانسته شد، می‏گوییم پرستش یک کار معنی‏دار است. آن چه انسان در پرستش و بندگی ابراز می‌کند، ثنا و ستایش، تسبیح و تنزیه، سپاس و شکر و تسلیم و اطاعت محض در برابر خداست و معنی آن این است که اودر هیچ یک از این ها شریک ندارد؛ جز او هیچ ذاتی منزه از نقص نیست؛ جز او کسی منشأ اصلی‏ نعمت ها که همه سپاس ها به او برگردد، وجود ندارد؛ جز او هیچ موجودی استحقاق‏ مطاع محض بودن و تسلیم محض در برابر او شدن را ندارد. (جز کسانی که او گفته مطیع آن ها باشید.) این است عکس العملی که شایسته یک بنده در مقابل خدای بزرگ است و جز در مورد خدای یگانه، در مورد هیچ موجود دیگری نه صادق است نه جایز و این است معنی پرستش که با الگو گیری از ائمه ی اطهار (علیهم السلام) می‌توانیم آنرا به مرحله ظهور و بروز درآوریم.

این معانی، حقایقی است که عوض شدنی نیست و مفاهیمی است ثابت و برای همیشه و در تمامی طول زندگی. این هاست که اگر درکشان کنیم به دنبال این یک ماه که به خاطر جو ویژه رحمت و مغفرت پروردگار و در بند بودن شیاطین تلاش نمودیم که بیشتر سرسپرده آستان الهی باشیم، شاید بتوانیم تا آثار پرستش را بیشتر و بیشتر در خویش حفظ کنیم و همیشه این حالت را در خویش استمرار دهیم و نگذاریم غفلت، بندگی را از یادمان ببرد.

اکنون که به شکرانه ی این یک ماه بندگی، جشن فطر و بازگشت به او برگزار کرده ایم؛ با او عهد کنیم تا همیشه سر بر آستان بندگیش بسائیم ...

 (برگرفته از کتاب "جهان بینی توحیدی"، تألیف استاد مرتضی مطهری ((با تلخیص و اضافات))