یکی از مشکلات در زندگی بشر،به ویژه مومنان،وسوسه های شیطان است.در این زمینه فرمود:«والشیاطینُ مَغلوله» شیطان ها در این ماه در زنجیرند و تنها پارس می کنند؛اما کسی را نمی گزند. شیطان موجودی است که به اذن خدای سبحان وسوسه می کند. وسوسه ی شیطان نعمت و رحمت است؛چون هر کسی به جایی رسید،در اثر مبارزه با وسوسه،در میدان جهاد اکبر بود که پیروز شد.
اگر وسوسه نباشد و راه برای گناه باز نباشد، راه اطاعت یک طرفه است و اطاعت ضروری می شود و اگر اطاعت ضروری شد دیگر جا برای ضرورت وحی و رسالت و تکلیف و دین نخواهد بود.
عالَمی که در آن گناه نباشد،عالم دین و تکلیف و امر و نهی و مانند آن نیست.
شیطان در حدّ وسوسه ماموریت دارد که پارس کند، آنکه آشناست به این پارس اعتنا نمی کند، راه را طی کرده و به مقصد می رسد. اما بیگانه بیراهه می رود و به دام شیطان می افتد. شیطان پارس را به گزیدن تبدیل می کند و از آن به بعد می گزد! البته شیطان تحت ولایت خدای سبحان است؛ بدون اذن خدا کاری نمی کند و در قیامت صریحاً می گوید: «فَلا تَلومونی وَلوموا انفُسَکُم ما انا بمُصرخکم وَ ما انتم بمُصرخی»(سورة ابراهیم، آیة 22) امروز نه من به داد شما می رسم نه شما به داد من می رسید.من بر شما مسلط نبودم؛ فقط شما را دعوت کردم،خودتان آمدید. «اِنَّ الله وَعدکم وعد الحَقّ و وَعدتکم فَاخلفتکم»(سورة‌ ابراهیم، آیة‌22) خدا وعدة حق داد و من وعدة فریب. وعدة حق را نپذیرفتید و وعدة آمیخته به فریب من را پذیرفتید؛پس من سلطه ای برشما ندارم.
اگر کسی وعده ی الهی را عمداً پشت سر گذاشت و به دنبال فریب شیطان رفت، خدای سبحان به او مهلت می دهد. اگر از این مهلت استفاده نکرد،از آن به بعد شیطان را بر او مسلط می کند. لذا به عنوان کیفر فرمود:«الَم تَرَ انّا ارسَلنا الشیاطین عَلی الکافِرین توزّهم ازّاً»(سوره مریم، آیة 83) ما شیطان ها را بر کفار مسلط کردیم تا سخت آنها را آزار دهند و از سعادت ابد محرومشان سازند.در جای دیگر فرمود:«اِنّا جَعلنا الشیاطین اَولیاء لِلّذین لا یومِنون»(سورة اعراف، آیة 27) آنها که مومن نیستند، تحت ولایت شیطانند.و خدای سبحان شیطان را مانند کلب معلَّم (سگ دست آموز) بر آنها مسلط کرد. این سگ تربیت شده در ماه مبارک رمضان بسته است. عملاً کاری نکنید که باز شود.
او فقط از دور پارس می کند، مبادا با دست خود زنجیرش را باز کنید؛ که خدای سبحان او را بر شما مسلط کند.
در اینجا سوالی است که اگر ملائکه گناه نمی کنند،پس شیطان چگونه گناه کرد؟
جواب این است که شیطان از جن است و در بین فرشتگان بود ولی فرشته نبود.
قران کریم درباره شیطان می فرماید: «کانَ مِنَ الجِنِّ فَفَسَقَ عَن اَمر ِ رَبّه».(سوره کهف، آیه 50) شیطان خود به خداوند گفت:مرا از آتش خلق کردی، خدا هم او را تکذیب نکرد. و اصل اینکه جنّ از آتش خلق شده درقرآن کریم مورد تایید است.
فرشته معصیت نمی کند. و جن، گاهی اطاعت دارد و گاهی عصیان!
لذا فرمود: «وَالشَّیاطینَ مَغلوله فَاسئلوا رَبَّکم اَن لا یسلِطُها عَلیکم»
از خدا مسئلت کنید تا شیطان را برشما مسلط نکند. اگر خدا بخواهد شیطان را مسلط کند او را به وسیله ابزار درونی و خاطرات نفسانی بر ما مسلط می کند. قوای نفسانی ما را ابزار دست شیطان قرار می دهد.(1)

پی نوشت

1-حکمت عبادات جوادی آملی